Sinds de tijd van Erasmus duidt het begrip ‘Republiek der Letteren’ de virtuele gemeenschap van geletterden of geleerden aan, die in beginsel voor iedereen openstond en waarin nationale en confessionele grenzen zouden moeten worden overstegen. In deze intellectuele omgeving werd een gemeenschappelijke taal gehanteerd, aanvankelijk het Latijn en vanaf de zeventiende eeuw steeds vaker het Frans. Deze ‘republiek’, die zich voornamelijk tot West-Europa beperkte, kende tot het mid- den van de achttiende eeuw een groot aantal afzonderlijke culturele centra die met elkaar in verbinding stonden. Ontegenzeggelijk speelden Frankrijk en de Noord-Nederlandse Republiek daarin een vooraan- staande rol, maar het ideaal van een harmonieuze ‘republiek’ bleek meestal een utopie.

Hans Bots laat in De Republiek der Letteren zien hoe de geletterden in deze drie eeuwen via persoonlijke ontmoetingen tijdens universitaire studies, via correspondenties en dankzij boek- en tijdschriftpublicaties met elkaar in contact traden. Aldus vormde zich een wijdvertakt en intrigerend netwerk van onderlinge betrekkingen, dat aan de basis staat van de Europese academische cultuur.