De bourgeoisie heeft persoonlijke waardigheid opgelost in de ruilwaarde.

 

Afkomstig uit: Waar de bourgeoisie aan de macht is gekomen, heeft ze alle feodale, patriarchale, idyllische omstandigheden vernietigd. Ze heeft de bontgekleurde feodale banden, die de mens met zijn natuurlijke meerderen verbonden, meedogenloos geslaakt en geen andere band tussen de ene en de andere mens overgelaten dan het naakte belang, de van alle gevoelens verstoken ‘gangbare betaling’. Ze heeft de heilige huiver van de vrome dweepzucht, van de ridderlijke geest, van de spitsburgerlijke weemoed verdronken in het ijskoude water van de egoïstische berekening. Ze heeft de persoonlijke waardigheid opgelost in de ruilwaarde en de talloze schriftelijke vastgelegde en terecht verworven vrijheden vervangen door die ene gewetenloze vrijheid van handel.

‘Om de ontzagwekkende kracht en bijzonderheid van de bourgeoisie te tonen schrijven de auteurs hier dat de bourgeosie ‘de heilige huiver van de vrome dweepzucht, van de ridderlijke geest, van de spitsburgerlijke weemoed [heeft] verdronken in het ijskoude water van de egoistische berekening’. Hoe mooi, vooral die laatste woorden in contrast met de vele bijvoeglijke naamwoorden daarvoor – retorisch opnieuw een kunststukje, waarmee Marx en Engels hun lezers duidelijk probeerden te maken hoe geniaal en tegelijk gevaarlijk de bourgeoisie was.’

–

Mede dankzij het polemisch vermogen van auteurs Karl Marx en Friedrich Engels zou Het communistisch manifest uitgroeien tot het invloedrijkste politieke en economische program van de twintigste eeuw. Historicus Wim Berkelaar geeft een toelichting op die retorische kracht: hoe is het manifest geschreven? Welke retorica schuilt er achter de heldere taal? En wat was de inzet van het polemische karakter? Aan de hand van vijf quotes construeert Berkelaar waarom het manifest nog altijd geldt als een sterk staaltje retorische verleidingskunst.

Bekijk de andere quotes en analyses hier.

Mailinglijst

U kunt zich hier inschrijven voor de mailinglijst van Het communistisch manifest. Van dinsdag 17 tot en met vrijdag 20 november 2015 ontvangt u dan automatisch een melding als de nieuwe analyse online staat.