Levi’s eerste kerstfeest in de pers

Levi’s eerste kerstfeest in de pers

Er is veel aandacht in de pers rondom het verschijnen van ‘Levi’s eerste kerstfeest’ van historicus en journalist Ewoud Sanders. In het boek onderzoekt Sanders christelijke jeugdverhalen over jodenbekering en toont daarbij aan dat die verhalen – ook vandaag de dag nog – niet gespeend waren van antisemitisme.

 

Het Nederlands Dagblad besteedde aan het verschijnen van Levi’s eerste kerstfeest aandacht met een uitgebreid interview met de auteur en reacties op de ontdekkingen van Ewoud Sanders. Ook in het Reformatorisch Dagblad en Trouw stond er een interview met de auteur, met reacties van de uitgever van dergelijke bekeringsverhalen. Voorts pakte het NRC Handelsblad uit met een breed opgezet stuk naar aanleiding van het onderzoek, en verscheen er een bespreking van Jona Lendering die het boek als ‘verontrustend én inspirerend’ omschreef. In het Friesch Dagblad was Hans Ester vol lof: ‘Sanders heeft zijn boek uitstekend opgebouwd. Het bevat een schat aan informatie die anders met de tijd zou zijn vervaagd.’ Voor de Volkskrant schreef Annet Bleich in een lovende bespreking (****): ‘[Ewoud Sanders moest soms] een blokje omlopen om zijn bevindingen objectief en op serene toon te kunnen beschrijven. Hij is daar uitstekend in geslaagd, maar niettemin blijft Levi’s eerste kerstfeest verbluffen vanwege de ontstellende intolerantie die uit de bekeringsverhalen spreekt.’ En voor Historiek.net schreef André Horlings een lovende recensie: ‘Dankzij intensief speurwerk en een uitgebreide kennis van digitaliseringsmethoden is Ewoud Sanders er in geslaagd om de Jodenzending, een bijna vergeten onderwerp uit de kerkgeschiedenis, in een onthullend proefschrift te ontrukken aan de vergetelheid.’ Daarnaast was de auteur te gast bij radioprogramma OVT om over zijn ontdekkingen te spreken.

 

Mede in reactie op de onthullingen van Ewoud Sanders heeft Uitgeverij Den Hertog in Houten besloten om De zoektocht naar Lea Rachel, een jeugdboek over jodenbekering, niet te herdrukken. In dit boek staat onder meer dat joden op de grond spugen als zij over Jezus of christenen praten en dat zij een vreugdedansje maken nadat zij hun christelijke buren hebben weggepest (een ,,leuk spel’’ dat in dit boek gojimpakkertje wordt genoemd). De auteur, M.H. Karels-Meeuse, baseerde zich op een 19deeeuws autobiografisch bekeringsverhaal, maar daarin komen deze elementen niet voor. Over een joods personage schrijft zij: ,,Het zwarte haar en de gebogen neus geven hem een echt Joods uiterlijk.’’ Afgelopen zaterdag zei Adriaan Bouman van uitgeverij Den Hertog tegen het Reformatorisch Dagblad dat in De zoektocht van Lea Rachel ,,de joodse omgeving genuanceerd wordt geschetst’’. ,,In de historische bron’’, aldus Bouman, ,,worden ernstige fysieke mishandelingen expliciet beschreven. In de bewerking van Karels-Meeuse zijn deze passages afgezwakt of weggelaten. Om de haat tegen Jezus op een voor kinderen acceptabele manier te schetsen, heeft de auteur elementen toegevoegd als het spugen.”

 

Na overleg met onder meer het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) heeft uitgeverij Den Hertog nu besloten om het boek niet langer te herdrukken. ,,Het zal binnenkort uitverkocht zijn en mede gezien de commotie die er nu ontstaan is, zullen we het niet herdrukken’’, aldus Bouman.

 

Het Joods Historisch Museum heeft besloten om de verzameling jeugdboeken over jodenbekering van Sanders in de collectie op te nemen. Het gaat om tachtig verhalen (13 katholieke en 67 protestantse) die tussen 1792 en 2015 ruim 220 keer zijn gepubliceerd, soms in grote oplagen. Emile Schrijver, algemeen directeur van het Joods Historisch Museum: ,,Jeugdverhalen over jodenbekering zijn buitengewoon interessante bronnen voor de geschiedenis van de verhouding tussen joden en christenen in Nederland. Omdat ze voor kinderen waren en zijn bestemd, zijn ze veel directer en toegankelijker dan bijvoorbeeld theologische verhandelingen over jodenbekering.’’

Gerelateerd