Op zijn sterfbed nam de Leidse jurist Johannes Thysius een beslissing die hem onsterfelijk zou maken. Hij liet een testament opstellen waarmee hij zijn belangrijkste bezit, een bibliotheek met enkele duizenden boeken, naliet aan de wetenschap. Thysius had kosten noch moeite gespaard met het verzamelen van boeken over alle mogelijke onderwerpen van studie, en meende dat zijn overlijden geen einde mocht maken aan dit levenswerk. Enkele jaren na zijn dood kon op het Rapenburg de Bibliotheca Thysiana worden geopend, de eerste door een privéverzamelaar gestichte publieke bibliotheek in de Nederlanden.

In Een kamer gevuld met de mooiste boeken beschrijft Esther Mourits de ontstaansgeschiedenis van de collectie. Johannes Thysius is een ongrijpbare figuur: voortdurend bezig met boeken, maar lezen of studeren deed hij nauwelijks. Hij was gesteld op status en rijkdom en hield er een comfortabele levensstijl op na, maar gebruikte zijn geld vooral om boeken te verzamelen en daarmee uiteindelijk de studie van anderen te faciliteren. Het resultaat van Thysius’ werk is een goedgesorteerde bibliotheek, representatief voor zijn tijd en met verrassend veel kennis en kunde samengesteld.