In 1952 werden in het gebouw van de Vrije Universiteit plaquettes onthuld ter herdenking van de leden van de academische gemeenschap die tijdens de Duitse bezetting of kort daarna hun leven hadden gelaten ‘voor vaderland en vrijheid’. Op de plaquettes stonden toen 87 namen vermeld.

In dit boek wordt de geschiedenis beschreven van de totstandkoming van deze gedenkplaten. In welke traditie stond dit herdenken en hoe pasten de plaquettes in de herdenkingspraktijken aan andere universiteiten en hogescholen? Daarnaast krijgt elke naam – het aantal is inmiddels gegroeid tot 91 – een biografie en daarbij komen verrassende feiten aan het licht. Had bijvoorbeeld iedereen die op de plaquette stond het leven gelaten voor vaderland en vrijheid?

Dat deze plaquette pas zeven jaar na de oorlog werd geplaatst, hangt samen met het feit dat over elk aspect van de totstandkoming verschil van mening bestond. Herdenken is toe-eigenen: wie mochten de naamlijsten samenstellen, hoe vond de selectie van de namen plaats, in welke orde en onder welk noemer werden ze op de gedenkplaat vermeld, hoe moest de plaquette eruitzien en welke boodschap moest deze communiceren?